Monsens Hotel i Oddapollen kring 1850. Knud Knudsen, UiB Marcusamlinga

Hotell i Odda

By Anne Gravdal, Kraftmuseet

Det første hotellet i Odda var Monsens Hotel. I 1848 fekk sorenskrivarkontorist Carl Monsen frå Larvik kongeleg løyve til å driva landhandel saman med kona Inga Margrethe frå Bergen.

Turismen tok seg kraftig opp etter at dampskipstrafikken frå Bergen starta i 1861, og fleire hotell vart bygde. Bård Aga opna Agas Hotel i 1861. Dette vart seinare Larsens hotel og Reisæters Hotel.

Carl Monsen dreiv hotellet sitt til 1868, då han selde til Lars Vetrhus. Vetrhus bygde ut hotellet og kalla det Wetterhus Hotel.

Prestegaards Hotel

Prestegaards Hotel Kraftmuseet

Same året bygde Ola Håvardsson Prestegard hotel nord for Vetrhus sitt ved Almerket, og kalla det Prestegaards hotel. Han utvida det i 1880. Dotter Jørgine og svigerson Torbjørn Lothe tok over drifta, bygde på hotellet i 1898-1899 og skifta namn til Grand Hotel. I 1923 selde dei til Lars Patterson. Grand Hotel vart rive i 1975.

Vetrhus/Wetterhus Hotel

I 1882 selde Vetrhus hotellet sitt til brørne Svein og Mikkel Tollefsen. Dei bygde ut enno meir, hotellet vart ferdig i 1887 og heitte no Hotel Hardanger. Etter at det brann ned til grunnen 9. august 1895, vart hotellet bygd opp att enno større og flottare enn før, og kunne opna allereie eitt år etter, i tide til sommarsesongen 1896.

Vetrhus Hotel (1868-1882) Knud Knudsen

Det første Hotel Hardanger

Hotel Hardanger (1887-1895) Knud Knudsen UiB Marcussamlinga

Hotel Hardanger med Gurinakaien i front. Kraftmuseet

Skysstasjonar og små hoteller

I 1887 var vegen frå Odda til Dalen i Telemark ferdig, og Odda fekk ein stor gjennomgangstrafikk av turistar og andre reisande. Saman med dampskipsfarten frå Bergen var dette ei særs avvekslande og behageleg reiserute.

Seljestad Skysstasjon hadde opna allereie i 1871, og vart utvida til Seljestads Hotel i 1879.

Skysstasjon på Seljestad Knud Knudsen

Ein del mindre hotell eller overnattingstader vart også bygd på den tida; Buer Hotel i 1887, Skjeggedal Hotel i 1888, Hotel Folgefonn i 1890 og Hotel Udsigten i 1897. Hotel Laatefos var meir ein restaurant med overnatting bygd rett ved Låtefossen i 1887. Det vart rive på 1940-talet.

I 1891 bygde Jacob Jordal Jordals Hotell i Odda sentrum. Det vart overteke av Sjur Birkeland og kona Andrea i 1907. Dei dreiv det til 1917. Brørne Karl og Ola Melkeråen kjøpte hotellet i 1928 og døypte det om til Hardanger Hotel. I 1964 vart hotellet i sveitserstil rive og erstatta av murbygget som er Hardanger Hotell i dag, eigd og drive av Ole Melkeraaen.

I 1906 vart eit hotell flytta frå Strandebarm til Hovden i Odda og opna som Hotel Vikinghaug. Etter kort drift med lite gjester grunna fabrikkrøyken, kjøpte Karbidfabrikken hotellet og leigde det ut som leilegheiter til dei tilsette. I dag er Vikinghaug eit leilegheitshotell, pussa opp, eigd og drive av Terje Gravdal og Tove Hidle.

Tyssedal Hotell vart bygd som eit administrasjonshotell for AS Tyssefaldene i 1912.

Aldersheimen - eller gamleheimen - i Vasstun, bygd i 1928, er i dag bygd om og ut til Trolltunga hotell av Jostein Soldal.

Tyssedal Hotel, Administrasjonshotellet Kraftmuseet

Grand Hotel på Almerket sett frå kyrkjegarden. Kraftmuseet

Turistane forsvann

Etter kvart gjorde forureininga frå den nye karbidfabrikken og utbrotet av 1. verdskrigen i 1914 sitt til at turistane ikkje kom til Odda slik som før, og hotella hadde vanskeleg for å drifta, og gjekk konkurs. Fleire søkte om, og fekk, ertatning frå Oddafabrikkane. I 1917 kjøpte Odda kommune Hotel Hardanger og bygde det om til eit sårt trengt rådhus. Etter ei ombygging i 1927 forsvann mykje av den fasaden som hadde gjort bygget til eit hotell i særklasse.

Hotell Hardanger/Odda rådhus vart rive i 1976-1977.

Les også artikkelen om Hotel Hardanger.