History
-
Frå ny førar til Bagn Bygdesamling (2020):
"Saga frå Landmark i Nord-Aurdal er truleg frå først på 1800-talet og kom på plass på bygdesamlinga i 1944. Eitt sagblad står vertikalt i ei ramme som beveger seg opp og ned medan det skar plank av ein og ein tømmerstokk. På 1980-talet vart det bygt ei vassrenne som gjorde det mogleg å syne fram oppgangssaga og bekkekverna i drift når vatnet renn gjennom vasshjula."
Oppgangssaga skal fyrst ha stått på Sørskogen i Nord-Aurdal. Embrik Landmark selde eller gav saga til Bagn Bygdesamling og ho vart flytt og sett oppat i 1943/44.
I følgje Knut Hermundstad skal plogsmeden Timann Nilsson Øydgarden (f kring 1785), som hadde gått i smedlære i Kristiania, frå 1820 og utover bygd mange av oppgangssagene i Aurdal. Sjølv budde han etter kvart på ein husmannsplass under Vesterbø. Om han bygde denne er uvisst.
Frå føraren til Bagn Bygdesamling "Eit gløtt av gamletida" (2000): Oppgangssag 1944: "Saga er frå Landmark i Nord-Aurdal. Arbeidet med flyttinga vart utført av bl.a. Arne Brenden, Ola Koppervik og Sigurd Lundelien. Transporten frå Sørskogen føregjekk med hest, vinteren 1943-44, og vart gjort på dugnad. 10 hestelass vart køyrt av karar frå grannelaget. Arbeidet med oppsettinga vart også - i all hovudsak - gjort på dugnad. Det vart gjort noko reparasjonar på saga i 1982. I 1984 vart det bygt vassrenne til saga, slik at den kunne demonstrerast. Dette arbeidet vart gjort av Trond Bråten."
I 2013 vart vassrenna til saga på nytt sett i stand, etter at ho vart skada i flaum nokre år før.
Sverre Tronstad skriv i Store Norske leksikon dette om oppgangssager: "Den eldste beskrevne oppgangssagen (fra 1230) ble drevet av vannkraft. Dette var et stort fremskritt fra den tidligere manuelle saging eller tilhogging av trelast. Først fra 1500-tallet er det registrert bruk av oppgangssager i Norge. Bruken av oppgangssager fikk en voldsom vekst, og det ble etter hvert bygget oppgangssager i nesten hver eneste elv og foss av noen størrelse. Bare i Hønefossen var det registrert 23 sager. På midten av 1600-tallet var det anslagsvis 1750 sagblad i drift i Norge."
Saga er registrert som nr 757 i Bagn Bygdesamlings gjenstandsprotokoll (1942-).
Produksjon: 1820 - 1850 (Usikker)
Flytting: 1943 - 1944
Aksesjon: 1943
Embrik Landmark
Relation
References
License information
- License Contact owner for more information
Metadata
- IdentifierBB.006
- Part of collectionBagn Bygdesamling
- Owner of collectionValdresmusea
- InstitutionBagn Bygdesamling
- Date publishedMay 12, 2020
- Date updatedMay 12, 2020
- DIMU-CODE021058597552
- UUIDccfdb59e-6d95-46ae-96c1-124b2619a70d
- Tags
Add a comment or suggest edits
To publish a public comment on the object, select «Leave a comment». To send an inquiry directly to the museum, select «Send an inquiry».